15 september 2024
Het werk waarmee Brahms doorbrak
Met Ein deutsches Requiem brak Johannes Brahms door als componist. Al gebeurde dat niet van de ene dag op de andere. Het stuk werd de eerste keren alleen gedeeltelijk uitgevoerd en het publiek moest eraan wennen.
Ein deutsches Requiem was een ambitieus project, dat de perfectionist Brahms jaren bezighield. Na eerste aanzetten in 1861 werkte hij eraan van 1865 tot 1868.
Hij zou zijn leven eindigen als gevierd componist. Bij zijn begrafenisstoet in Wenen werden vlaggen en fakkels meegedragen. Beroemdheden volgden de kist, duizenden stonden langs de route. Brahms kreeg een graf vlakbij Beethoven en Schubert. In zijn geboortestad Hamburg hingen de vlaggen halfstok.
Brahms groeide op in een overbevolkte achterbuurt in Hamburg. Zijn vader was muzikant in ‘dansgelegenheden’, het schemergebied tussen horeca en prostitutie. Ook Brahms zelf verdiende in die wereld als 13-jarig pianistje zijn eerste geld. Maar hij kreeg wel fatsoenlijk muziekles. Brahms’ leraren herkenden zijn talent en brachten hem in contact met toonaangevende musici. Daarna kon hij zich bedruipen als koordirigent en pianoleraar, maar als componist had hij pas in 1862 enig succes.
Ein deutsches Requiem bracht de doorbraak. Eind 1867 werden eerst drie delen in Wenen uitgevoerd – meer wilde men het publiek niet aandoen. Een gedeelte van de zaal siste afkeurend, maar na afloop klonk applaus. Daarna volgde een uitvoering van zes delen in Bremen. De tekst van Brahms’ requiem ging – heel ongebruikelijk – niet over de verlossing door Christus. Om critici vóór te zijn laste men daarom de sopraanaria Ich weiß, dass mein Erlöser lebet van Händel in. Deze uitvoering werd een daverend succes. Kort daarna voegde Brahms het – ook door een sopraan gezongen – vijfde deel toe. Het volledige werk werd voor het eerst uitgevoerd in 1869.
Kaarten voor de uitvoering van Ein deutsches Requiem door het ToonkunstKoor Roermond op 19 november 2024 in de Sint-Christoffelkathedraal bestelt u hier.